Vendor: Si nanay Lucia, ate Jopay at Ako.

Namumula ba ang mata mo dahil sa sikat ng araw? O puno ba ng kulangot ang ilong mo dahil sa polusyong binubuga ng mga sasakyan? E kamusta naman yung bibig mo na pagod na sa kakasalita ng “Bili na po kayo!”? Sa tingin mo ba kung vendor lang ang trabaho ng magulang mo, mapagtatapos ka nila? Gaano ba kahirap maging mahirap? Sino ba ang dapat sisihin sa maraming naghihirap? Gobyerno? Ang Diyos? Sino nga ba?

Mga katanungang lumilipad sa isipan ko habang ako’y naghahanap ng  taong makakapanayam. Isang matandang babae ang pumukaw at tumuwag ng aking  pansin. Siya ay may katabaan ang pangangatawan, hindi mahaba ang kanyang buhok na halos parang panglalaki ang gupit, ito ay itim, na para bang pinakulayan sapagkat tumutubo na ang puti sa ilalim, mga matang namumula ang gilid pero sumasabay pa rin ang kislap ng mga ito sa pagsinag ng araw, hindi gaanong kapanguan ang ilong, bilugan ang mukha na may matatabang pisngi at labi na may matatamis na ngiti.

Ganito ko mailalarawan si Aling Lucia Bulan, 65 na taong gulang, dalawampung taon na siyang vendor, nagtitinda ng dyaryo, tinapay, candy at nagpapaload din, basta mga sari-saring paninda. Natagpuan ko siya sa kahabaan ng overpass ng Edsa sa tapat ng SM North, sa araw-araw niyang pagbebenta doon mahigit 500 lang ang kinikita niya sa isang araw, depende pa ito. Kapalit nang pagtititis ni nanay Lucia ang paglanghap ng makakapal na usok na binubuga ng mga sasakyan, pawis sa maghapong pagbabantay sa ilalim ng araw at pagod na mga matang gusto nang magpahinga.

Tubong Leyte si nanay Lucia, laking gulat ko ng sabihan niyang tapos siya ng Tailoring pero mahirap na daw maghanap ng trabaho sa probinsya noong mga panahon niya, kaya’t  nakipagsapalaran siya dito sa Maynila at dito na lumaki, dito na rin nakapag-asawa. Mahirap ang lagay ko habang nakikipagpanayam ako kay nanay Lucia sapagkat may problema na ang kanyang tainga, hindi na siya gaanong nakakadinig ng maayos kung kaya’t tinutulungan ako ng kasama niyang babae upang lubos kameng magkaunawaan.

Balingkinitan ang katawan, hindi katangusan ang ilong ‘di rin kapanguan tama lang para sa kanyang mukha, nakapusod ang buhok, kayumanggi ang kulay ng kanyang balat at maborloloy ang katawan. Siya si ate Jopay, hindi niya totoong pangalan, pamangkin ni nanay Lucia, ayaw niyang magpakilala at ayaw niya ring siya ang interbyuhin ko. Sinabi ko baka mahirapan akong makipagpanayam kay nanay kaya siya na lang, pero ayaw niya talaga, si nanay Lucia na lang daw at tutulungan na lang niya ako para lubos kameng magkaunawaan ni nanay Lucia. Nirespeto ko ang desisyon ni ate Jopay, marahil may rason siya kung bakit ayaw niya.  

Wala ng asawa si nanay Lucia, vendor din ang hanap-buhay ni tatay bago pa ito noon pumanaw, sabay silang nagtitinda upang makaraos sa pang araw-araw at makapagtapos ang kanilang anim na anak. Para kay nanay, ito ang pinakamatinding problemang ikinaharap niya sa buhay, ang mamatay ang asawa dahil nangailangan sila noon ng malaking pera para sa dayalisis at gamot ni tatay. Lalo akong bumilib ng malaman kong lahat ng anak ni nanay Lucia ay nakapagtapos na nang pag-aaral, lahat pa ito ay lalaki. Ang panganay ni nanay ay isa ng ganap na Pharmacist, dalawa ang nakapagtapos ng Information Technology o I.T., ang isa ay programmer, ang isa ay titser at ang bunso ay nakatapos ng management course.

Hindi ko sukat akalain na sa pagtitinda-tinda ni nanay Lucia ay nakapagpatapos na siya  ng anim na anak, kasabay nito ang pagtanong ko sa kanya, “Bakit pa po kayo nagtitinda sa bangketa? Bakit hindi na lang kayo magpahinga sa bahay tutal lahat ng anak po ninyo, e mga propesyunal na?”, Ang sagot ni nanay Lucia sa akin, itong pagbebenta sa bangketa ang pinagkaabalahan nila noon pa man kaya hindi na niya ito maiwan iwanan at pinagbibigyan na lang siya ng mga anak niya na gawin ito dahil ayaw na ring niyang magpapigil, walang magawa ang mga anak niya kung kaya’t sinasamahan na lang siya ng kanyang pamangkin at kung minsan ng kanyang anak. Sabi ni Ate Jopay, dahil nabibingi na rin daw si nanay Lucia kung kaya’t medyo hirap na siyang magbenta kaya’t sinasamahan na lang nila ito.

Ayon kay ate Jopay, sobrang bait talaga ni nanay Lucia, palangiti pa ito. Nakita ko kung gaano kasayahin si nanay Lucia, tinanong ko siya kung ano ang motto niya sa buhay… Nagtawanan ang dalawa sabay sabing, “To see, is to believe”. Habang nag-uusap napunta na ang pakikipagpanayam ko kay ate Jopay, marahil dahil pagod na rin si nanay Lucia kaya halos kame na lang ni ate Jopay ang nagkausap.

Kasalukuyang Propesor si ate Jopay sa isang pampribadong unibersidad sa maynila, English ang subject na tinuturo niya, Oo, tapos siya ng Teacher.  Magaling at matalinong mag-isip si ate Jopay, malalaman mo talaga sa isang tao kung paano siya sumagot sa mga tanong. Gaya ni nanay Lucia, masayahin at mabait si ate Jopay.

Tinanong ko si ate Jopay kung mayroon pa siyang gustong makamit sa buhay tutal natupad na niya ang kanyang pangarap na maging isang ganap na guro. Sagot sa akin ni ate Jopay “Kung sa Propesyon lang ang pag-uusapan, tapos ko na ang pangarap na gusto kong marating, pero kung sa estado ng buhay hindi ko pa o namin ng mga kapamilya ko  naabot yun. ‘Yun ay ang umangat ang buhay mula sa kahirapan..”. Natuwa ako sa sagot ni ate Jopay, hindi ko lubos maisip na ang mga taong dinadaanan ko sa araw-araw na mga nagtitinda sa bangketa o sa overpass o sa kung saan-saan, e akala ko mga tindera lang talaga, ‘yon pala may mga kanya kanyang istorya o kwento ang buhay nila.

Dito napaisip din ako at naalala yung sinabe ng guro ko noong nasa ikatlong baitang sa hayskul, “Don’t underestimate people, because they have their own story and they can soar high” Dapat maging pantay pantay ang pagtingin natin sa mga taong nasa paligid natin, hindi porket gano’n lang ang trabaho nila, e wala na silang alam.

Tuloy pa rin ang pag-uusap namin, hanggang sa humantong ako sa tanong na, minsan na kayang sinisi ni ate Jopay ang Diyos sa pagiging mahirap niya. Natuwa naman ako sa matapat na sagot ni ate Jopay dahil sabi niya sa akin “Oo naman! Madalas kong nasisisi ang Diyos lalo na kapag walang wala na ako at yung pamilya ko, tinatanong ko sa kanya kung bakit mahirap lang kame? Kung bakit buti pa yung iba mayaman at kame mahirap? Kung bakit kame pa yung mahirap? Gano’n..”  Maganda ang pananaw ni ate Jopay sa buhay, sadyang kahanga-hanga ang mga sagot niya sa tanong ko. Nakakatuwa dahil siya at si nanay Lucia ang nainterbyu ko.

Sunod na natanong ko kay ate Jopay, E sino ba ang dapat sisihin sa pagiging mahirap? Gobyerno ba? O yung Diyos ba? Sino para sa iyo? Mas lalo akong humanga ng sinabe niyang “Ang tao talaga ang dapat sisihin, sarili niya dapat ang sisihin niya kung bakit siya mahirap, dahil ang tao ang may hawak sa kapalaran niya. Nandiyan ang trabaho, maraming opportunidad jan, nasa tao kung paano siya magsisikap at kung paano niya gustong makamit yung estado ng buhay na pinapangarap niya” Parang hindi isang tindera ang nakakausap ko nung mga oras na iyon kaya sobrang dame naming napag-usapan dahil natuwa akong kausap ang magtiyahin..

Pagkatapos ng ilang katanungan bumili ako ng mga tinda ni nanay Lucia at ate Jopay para ito na rin ang kapalit sa pagiinterbyu ko sa kanila. Si ate Jopay na rin ang nagkuha ng litrato sa amin ni nanay Lucia, nakipaghiwalay ako sa dalawa ng may ngiti, gayun din naman sila at sabay sabi ko “Nay at ate Jopay, babalik na lang po ako sa inyo kapag napadaan ulet ako dito o kaya pag napadpad ako sa SM North… Marami pong salamat!” Natuwa ako sa ginawa ko at natuwa ako sa mga nalaman ko. Marami akong natutunan sa kanila at malaki rin ang natulong nila sa akin, hindi lang para sa asignatura ko pero sa pananaw ko na rin sa buhay.

Ikaw? Paano mo pagkakasyahin ang 500 na kinikita mo sa araw-araw para anim na anak? Alam mo na ba kung paano maglaro sa kahirapan ng buhay? Alam mo na ba kung sino ang dapat sisihin sa naghihirap na mga Pilipino? E kamusta naman yung prayoridad mo bilang tao? Marunong kana ba rumespeto ng kapwa? O isang tanong na, Gaano ba kahirap ang maging isang mahirap…..